All Discussions Tagged 'विवरण' - Open Books Online
2024-03-28T09:04:18Z
http://openbooks.ning.com/group/kaksha/forum/topic/listForTag?tag=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%A3&feed=yes&xn_auth=no
ग़ज़ल संक्षिप्त आधार जानकारी-10
tag:openbooks.ning.com,2011-07-03:5170231:Topic:101022
2011-07-03T10:54:52.110Z
Tilak Raj Kapoor
http://openbooks.ning.com/profile/TilakRajKapoor
<p><span class="font-size-4"><strong><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफरद बह्रों से बनने वाली मुजाहिफ बह्रें</font></strong></span></p>
<p><font lang="HI" xml:lang="HI">इस बार हम बात करते हैं मुफरद बह्रों से बनने वाली मुजाहिफ बह्रों की। इन्हें देखकर तो अनुमान हो ही जायेगा कि बह्रों का समुद्र कितना बड़ा है। यह जानकारी संदर्भ के काम की है याद करने के काम की नहीं। उपयोग करते करते ये बह्रें स्वत: याद होने लगेंगी। यहॉं इन्हें देने का सीमित उद्देश्य यह है जब कभी किसी बह्र विशेष का कोई संदर्भ आये…</font></p>
<p><span class="font-size-4"><strong><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफरद बह्रों से बनने वाली मुजाहिफ बह्रें</font></strong></span></p>
<p><font lang="HI" xml:lang="HI">इस बार हम बात करते हैं मुफरद बह्रों से बनने वाली मुजाहिफ बह्रों की। इन्हें देखकर तो अनुमान हो ही जायेगा कि बह्रों का समुद्र कितना बड़ा है। यह जानकारी संदर्भ के काम की है याद करने के काम की नहीं। उपयोग करते करते ये बह्रें स्वत: याद होने लगेंगी। यहॉं इन्हें देने का सीमित उद्देश्य यह है जब कभी किसी बह्र विशेष का कोई संदर्भ आये तो आपके पास वह संदर्भ के रूप में उपलब्ध रहे। और कहीं आपने इन सब पर एक एक ग़ज़ल तो क्या शेर भी कह लिया तो स्वयं को धन्य मानें।</font></p>
<p><b>बह्रे मुतकारिब से बनने वाली मुजाहिफ बह्रें</b></p>
<table cellspacing="1" border="1" dir="ltr" style="width: 460px;">
<tbody><tr><td colspan="2" width="50%"><p><b><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् सालिम</font> </b></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><b><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font> <font face="Mangal"><font>x 4 122 122 122 122</font></font></b></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् महजूफ</font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>122 122 122 12</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मफा</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>12</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् अस्लम रूप</font><font face="Mangal"><font lang="EN" xml:lang="EN">-</font><font>1</font></font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>22 122 22 122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फैलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फैलुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>22</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>22</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् अस्लम महजूफ</font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>2212 212 122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुस्तफ्यलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फायलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>2212</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>212</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् मक्बूज रूप</font><font face="Mangal"><font lang="EN" xml:lang="EN">-</font><font>1</font></font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>121 121 121 121</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् मक्बूज महजूफ</font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>121 121 121 12</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मफा</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>12</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् अस्लम मक्बूज</font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>22 122 121 122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फैलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>22</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् मक्बूज अस्लम</font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>121 22 121 22</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फैलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फैलुन्</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>22</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>22</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् मक्बूज रूप</font><font face="Mangal"><font lang="EN" xml:lang="EN">-</font><font>2</font></font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>121 122 121 122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् अस्लम रूप</font><font face="Mangal"><font lang="EN" xml:lang="EN">-</font><font>2</font></font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>122 122 22 122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फैलुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>22</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसम्मन् महजूफ मुदायफ</font><font face="Mangal"><font lang="EN" xml:lang="EN">/</font></font> <font lang="HI" xml:lang="HI">मक्बूज अस्लम मुदायफ</font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>12122 12122 x 2</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफायलातुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफायलातुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफायलातुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफायलातुन्</font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>12122</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>12122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>12122</font></font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>12122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><b><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसद्दस सालिम</font> </b></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><b><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font> <font face="Mangal"><font>x 3 122 122 122</font></font></b></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसद्दस् महजूफ मुदायफ</font><font face="Mangal"><font lang="EN" xml:lang="EN">/</font></font> <font lang="HI" xml:lang="HI">मक्बूज अस्लम मुदायफ</font></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><font face="Mangal"><font>12122 12122 12122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफायलातुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफायलातुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुफायलातुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>12122</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>12122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>12122</font></font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td colspan="3" width="71%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुसद्दस् मक्बूज अस्लम</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>12122122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फैलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>22</font></font></p>
</td>
<td width="24%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td colspan="2" width="47%"><p><b><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुरब्बा सालिम</font> </b></p>
</td>
<td colspan="2" width="53%"><p><b><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font> <font face="Mangal"><font>x 2 122 122 122</font></font></b></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलुन्</font></p>
</td>
<td width="24%"></td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>122</font></font></p>
</td>
<td width="24%"></td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td colspan="3" width="71%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">मुतकारिब मुरब्बा मक्बूज</font></p>
</td>
<td width="29%"><p><font face="Mangal"><font>1212212122</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font lang="HI" xml:lang="HI">फऊलु</font></p>
</td>
<td width="24%"></td>
<td width="29%"></td>
</tr>
<tr><td width="20%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="27%"><p><font face="Mangal"><font>121</font></font></p>
</td>
<td width="24%"></td>
<td width="29%"></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p></p>
ग़ज़ल-संक्षिप्त आधार जानकारी-8
tag:openbooks.ning.com,2011-05-08:5170231:Topic:78259
2011-05-08T17:08:58.751Z
Tilak Raj Kapoor
http://openbooks.ning.com/profile/TilakRajKapoor
<div class="date"><div class="post"><div class="post hentry uncustomized-post-template"><div class="post"><div class="post"></div>
</div>
<div class="post-body entry-content" id="post-body-8754432729975308757"><p><strong>बह्र विवरण-अगला चरण:</strong><br></br><br></br>पिछली पोस्ट में जो जानकारी दी गयी थी उससे एक स्वाभाविक प्रश्न उठता है कि सभी मुफ़रद बह्र एक ही रुक्न की आवृत्ति से बनती हैं तो वो प्रकृति से ही सालिम हैं और मुरक्कब बह्र अलग-अलग अरकान से बनती हैं तो सालिम हो नहीं सकतीं फिर सालिम…</p>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="date"><div class="post"><div class="post hentry uncustomized-post-template"><div class="post"><div class="post"></div>
</div>
<div class="post-body entry-content" id="post-body-8754432729975308757"><p><strong>बह्र विवरण-अगला चरण:</strong><br/><br/>पिछली पोस्ट में जो जानकारी दी गयी थी उससे एक स्वाभाविक प्रश्न उठता है कि सभी मुफ़रद बह्र एक ही रुक्न की आवृत्ति से बनती हैं तो वो प्रकृति से ही सालिम हैं और मुरक्कब बह्र अलग-अलग अरकान से बनती हैं तो सालिम हो नहीं सकतीं फिर सालिम परिभाषित करने की आवश्यकता कहॉं से पैदा हुई। जहॉं तक मूल अरकान की बात है उनके लिये सालिम परिभाषित करने की वास्तव में कोई आवश्यकता नहीं थी लेकिन अरकान के जि़हाफ़़ से मुज़ाहिफ़ बह्र बनती हैं और उनमें एक ही जि़हाफ़़ की आवृत्ति होने पर सालिम की स्थिति बनती है। जि़हाफ़़ क्या होते हैं और मुज़ाहिफ़ बह्र क्या होती हैं इस पर पृथक से बात करेंगे। जि़हाफ़़ के रूप में एक नया विषय खोलने से पहले उचित होगा कि पहले मूल अरकान से बनने वाली मुरक्कब बह्रों पर चर्चा पूरी कर ली जाये। आज का आलेख मुरक्कब बह्र पर जानकारी लेकर प्रस्तुत है। <br/>पिछले आलेख में हमने मुफ़रद बह्र देखीं जो किसी एक ही मूल रुकन की आवृत्ति से बनती हैं। संगीत अगर मुफ़रद बह्र में ही सीमित कर दिया जाये तो 7 मुफ़रद बह्रों से उनके मुसम्मन्, मुसद्दस् और मुरब्बा रूप मिलाकर कुल हुए 7x3=21 रूप और इन सबके मुदाईफ़ रूप भी ले लें (6 और 8 रुक्न के) तो कुल 35 रूप हुए। एक ही रुक्न की आवृत्ति में बह्र की लंबाई में तो अंतर पड़ता है लेकिन विविधता का पूर्ण आनंद प्राप्त नहीं होता है। यह काम आंशिक रूप से आगे बढ़ता मुरक्कब बह्रों से जिनमें एक से अधिक मूल रुक्न अरकान के रूप में प्रयोग में आते हैं। जैसा कि तालिका में दर्शाया गया है।</p>
<table width="350" cellspacing="0" border="1">
<tbody><tr><td colspan="5" width="350" valign="top"><strong>मुरक्कब बह्रें</strong></td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p align="center">बह्र</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>रुक्न-1</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>रुक्न-2</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>रुक्न-3</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>रुक्न-4</p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="5" width="350" valign="top"><p><strong>वो बह्रें जो शाखाओं के साथ प्रचलित हैं</strong></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>मुन्सरेह</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>मुजारे</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>मुजास वा मुज्तस</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>तवील</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फऊलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फऊलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="5" width="350" valign="top"><p><strong>वो बह्रें जो प्रचलित हैं</strong></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>मुक्तजिब</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>सरीअ</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="5" width="350" valign="top"><p><strong>वो बह्रें जो कम प्रचलित हैं लेकिन जिनकी शाखायें प्रचलित हैं</strong></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>मदीद</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलुन्</p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>बसीत</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलुन्</p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="5" width="350" valign="top"><p><strong>वो बह्रें जिनकी केवल शाखायें प्रचलित हैं</strong></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>खफीफ</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>जदीद</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>मुशाकिल</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="5" width="350" valign="top"><p><strong>वो बह्रें जो उर्दू में प्रचलित नहीं हैं</strong></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>करीब</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>कलीब</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>असम</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td colspan="5" width="350" valign="top"><p><strong>वो बह्रें जो प्रचलित नहीं हैं</strong></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>कबीर</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>सगीर</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>सरीम</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>सलीम</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>हमीद</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="70" valign="top"><p>हमीम</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="70" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
<table cellspacing="0" border="1">
<tbody><tr><td width="83" valign="top"><p><strong>रुक्न</strong> </p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p><strong>मात्रा-क्रम</strong></p>
</td>
<td colspan="10" width="265" valign="top"><p><strong>विवरण</strong></p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>फायलातुन्</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>2122</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>फा</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>य</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>ला</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>तुन्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="27" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>मुस्तफ्यलुन्</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>2212</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>मुस्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>तफ्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>य</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>लुन्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="27" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>मफाईलुन्</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>1222</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>म</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>फा</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>ई</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>लुन्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="27" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>मुतफ़ायलुन्</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>11212</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>मु</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>त</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>फ़ा</p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>य</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>लुन्</p>
</td>
<td width="27" valign="top"><p>2</p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>मफ़ायलतुन्</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>12112</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>म</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>फा</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>य</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>ल</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>तुन्</p>
</td>
<td width="27" valign="top"><p>2</p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>मफ्ऊलात</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>2221</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>मफ्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>ऊ</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>ला</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>त</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="27" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>फऊलुन्</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>122</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>फ</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>ऊ</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>लुन्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="27" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
<tr><td width="83" valign="top"><p>फायलुन्</p>
</td>
<td width="55" valign="top"><p>212</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>फा</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>य</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>1</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>लुन्</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p>2</p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="26" valign="top"><p> </p>
</td>
<td nowrap="nowrap" width="27" valign="top"><p> </p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p><strong> </strong></p>
</div>
</div>
</div>
</div>